Recensie Mary and Max: sterk staaltje stop motion

In 2004 kreeg regisseur Adam Elliot een Oscar voor de Beste Korte Animatiefilm met Harvie Krumpet. Ook zijn eerste lange animatiefilm is meteen een schot in de roos. Mary and Max is een prachtige animatiefilm over de aparte vriendschap tussen twee heel verschillende personages.

Mary Daisy Dinkle is acht jaar oud, woont in Australië en brengt haar dagen door in eenzaamheid. Tot haar grote verdriet heeft ze geen vrienden, tenzij je haar haan Ethel meetelt (op wie ze geduldig wacht tot hij z’n eerste ei legt). De kleine meid is het enige kind van Noel Norman Dinkle, een uitgebluste vader met een voorliefde voor opgezette dieren, en Vera Lorraine Dinkle, een kleptomane moeder die verslaafd is aan goedkope sherry (een vies goedje dat ze thee voor volwassenen noemt).

Zoals alle andere kinderen worstelt ook de nieuwsgierige Mary met heel wat vragen. Van haar grootvader hoorde ze dat kinderen in Australië door hun vaders gevonden worden op de bodem van hun bierglas. Wanneer ze door een Amerikaans telefoonboek bladert, vraagt ze zich af of de kinderen daar misschien in colablikjes worden gevonden. Ze besluit om een willekeurige naam uit het boek te kiezen en die persoon in een brief te vragen waar baby’s vandaan komen in Amerika.

Haar brief komt terecht bij de 44-jarige Max Jerry Horowitz in New York. Max is niet zoals de meeste mensen. Niet omdat hij een kat bezit die maar een oog en een onwelriekende adem heeft. Ook niet omdat hij bevriend is met een ingebeeld mannetje dat in de hoek van zijn kamer allerlei boeken over psychologie leest. Neen, Max houdt van vaste gewoontes en is erg aan zijn dagelijkse routine gehecht. De vreemde, onverwachte brief van Mary brengt hem dan ook danig in de war. Tegen zijn vastgeroeste principes in, besluit hij toch om haar een brief terug te schrijven.

De brief is het begin van een bijzondere vriendschap tussen Mary en Max. De twee onwaarschijnlijke penvrienden leren via hun correspondentie heel wat meer over elkaar en de wereld rondom hen. Ze hebben allebei hun eigen problemen, maar de vele brieven houden hen op de been. Voor het eerst in hun eenzame leventje komt er een straaltje zonneschijn door het grijze wolkendek piepen. Behalve woorden sturen ze ook een heleboel voorwerpen met een persoonlijke betekenis naar elkaar. De brieven en postpakketten die ze uitwisselen brengen letterlijk en figuurlijk kleur in hun leven.

De klei-animatie is van een hoog niveau. Zonder de grote middelen waarover studio’s als Aardman beschikken, heeft Elliot samen met zijn team iets prachtigs bereikt. De decors zijn even adembenemend als de personages en de details zijn tot in de puntjes uitgewerkt. Al heeft de film nog steeds die ruwe, handgemaakte uitstraling die zo typisch is voor stop-motionfilms. Het kleurgebruik werd als een handig trucje gebruikt om de twee levensverhalen van de personages te scheiden: de jonge Mary leeft in wereld die overheerst wordt door sepiakleuren, terwijl de oudere Max alles zwart-wit ziet.

Dankzij de veelzijdigheid van de kleipoppen is Elliot in staat om je alle leuke kantjes van de maatschappij te laten zien die je anders had gemist. Met een lach en een traan maak je kennis met enkele excentrieke personages en hun aangrijpende belevenissen. Pijnlijke momenten worden afgelost met fijne grapjes en visuele humor. Het mooie verhaal is bovendien doorspekt met amusante kinderlijke uitspraken à la ‘Mijn buurman Len durft zijn huis niet uit want hij heeft last van homofobie’ en ‘als een taxi achteruit rijdt, moet de chauffeur dan geld betalen aan jou?’.

Toch richt de film zich vooral tot de oudere kijkers. Het verhaal klinkt op sommige momenten als pure poëzie in oren en de onderliggende, psychologische inhoud zou aan de jongste kijkers grotendeels voorbijgaan. Aan de wijze levenslessen als ‘Je mag nooit meer wegen dan je koelkast’ en ‘Eet nooit iets dat groter is dan je hoofd’ hebben kinderen nog wel wat. Maar hoe leg je uit waarom joodse kinderen uit de eieren van rabbi’s komen, katholieke kinderen uit die van kloosterzusters en atheïstische kinderen uit die van vuile, eenzame prostituees?

De film heeft een bekende voice cast, maar in tegenstelling tot heel wat andere animatiefilms heb je hier het gevoel dat de stemmen werden gekozen omdat ze erg goed bij de film passen, en niet (alleen maar) omdat ze van bekende sterren zijn. Barry Humphries schittert als de verteller in de film, terwijl Toni Collette en Philip Seymour Hoffman hun warme stem lenen aan Mary en Max. Ook Eric Bana is in een kleine rol in de film te horen. In ons vorige bericht vind je de knappe trailer voor de prent.

Mary and Max is een ontroerende film die je negentig minuten lang aan het scherm houdt gekluisterd. Een terechte en niet te onderschatten kandidaat voor de Oscar voor de Beste Animatiefilm (nominaties volgen in februari). Met uitzondering van enkele festivals is het twijfelachtig dat de film nog in de Nederlandse en Belgische bioscopen verschijnt. Gelukkig is Mary and Max in Australië al uitgekomen op dvd en bluray en is de film verkrijgbaar via allerlei online winkels.